Auschwitz - Nazistowski Obóz Śmierci

"Auschwitz, największy i najbardziej znany nazistowski obóz śmierci stał się symbolem ludobójstwa. Dokonano w nim zbrodni, jaka nie miała precedensu w dziejach ludzkości. Tutaj realizowano program masowej, natychmiastowej zagłady Żydów znanej powszechnie pod nazwą Holocaust, a także wyniszczenia Polaków i Cyganów. Wśród ofiar były też i inne narodowości. Do realizacji tych zbrodniczych celów wykorzystano komory gazowe, egzekucję, okrutny terror, niewolniczą pracę, głód.

Nie ma w dziejach ludzkości dramatu, który stałby się inspiracją dla bardziej wielostronnej i głębokiej zarazem analizy nad kondycją moralną człowieka, niż tragedia jaka wydarzyła się w Auschwitz. U podstaw tej refleksji leży nie tylko uświadomienie sobie niezwykłych rozmiarów i form popełnionych tu zbrodni, lecz także głębokie przeświadczenie, iż zło, które symbolizuje Auschwitz, nie zaczęło się ani w momencie, kiedy po raz pierwszy otwarły się bramy tego obozu, ani nie skończyło się z chwilą wygaszenia jego krematoryjnych pieców.

Zagłada dokonana w Auschwitz nie tylko odsłoniła inne oblicze współczesnej cywilizacji, lecz także uświadomiła ludzkości, że jeżeli ludobójstwo na tak masową, zindustrializowaną i zbiurokratyzowaną skalę mogło wydarzyć się w jednym miejscu, to może zdarzyć się wszędzie, gdyż mieści się w ramach możliwości ludzkich. Ten niepokój nie pozwala zapomnieć o Auschwitz ani relatywizować jego znaczenia.

Na obóz można spojrzeć z wielu perspektyw: psychologicznej, socjologicznej, prawnej, teologicznej. Przekazywana do rąk Czytelników publikacja przedstawia spojrzenie historyka. Oparta jest ona na obecnie dostępnych dokumentach jak również obszernej literaturze przedmiotu, która pojawiła się na całym świecie.

Pozycja ta wypełnia częściowo lukę, jaka od lat istnieje na rynku księgarskim, mianowicie brak syntetycznego opracowania dziejów obozu Auschwitz. Zamieszczone w niej prace stanowią ujęcie wyników najnowszych badań, w większości pracowników naukowych Państwowego Muzeum w Oświęcimiu, nad węzłowymi problemami z zakresu historii obozu.

Pozycja ta prezentuje zagadnienia, które dotąd były zaledwie sygnalizowane w literaturze w formie bądź to ogólnych stwierdzeń, bądź też wyrywkowych przykładów. Do takich zaliczyć należy: problemy struktury narodowościowej ofiar, grabieży mienia pomordowanych, losu dzieci, eksperymentów medycznych czy wielu mniej znanych aspektów ruchu oporu, ukazujących Auschwitz jako miejsce konfrontacji przemocy z odruchami serca, samozachowawczego instynktu życia z ideałami miłości bliźniego, nadziei i wiary z rozpaczą i zwątpieniem.

Inne zagadnienia były wprawdzie prezentowane dotąd w literaturze, lecz często nie uwzględniały pełnego zakresu postulatów i pytań badawczych. Przykładem może tu być słabe dotąd akcentowanie — w polskiej historiografii — wyjątkowej roli Auschwitz w realizacji nazistowskiego planu totalnego wymordowania Żydów, jak również mniej znana w świecie — w literaturze i świadomości społeczeństw — rola tego obozu w programie wyniszczenia Polaków czy Cyganów.

Nikt nie jest jednak w stanie w pełni zrozumieć i zrekonstruować obrazu warunków życia i tragedii ponad miliona deportowanych do obozu ludzi. Nawet cała ogromna wiedza o nim utrwalona na kartach zbiorów archiwalnych i bibliotecznych świata jest niewystarczająca. Dramat Auschwitz jest bowiem sumą zjawisk, zarówno tych postrzegalnych, jak i tych które rozgrywały się w świadomości ofiar — ich cierpień psychicznych i fizycznych.

Publikacja ta poświęcona jest tym wszystkim, którzy cierpieli w obozie. Tym, którzy zmarli i tym, którym udało się przeżyć, mężczyznom, kobietom i dzieciom — ofiarom terroru i nienawiści rasowej.”

Oświęcim 1993

UTWORZENIE KL AUSCHWITZ,Franciszek Piper - Polityczne i rasistowskie przesłanki nazistowskiej polityki eksterminacyjnej i jej realizacja w KL Auschwitz. Danuta Czech — Geneza obozu, jego budowa i rozbudowa. ORGANIZACJA KL AUSCHWITZ I WARUNKI ŻYCIA WIĘŹNIÓW, Aleksander Lasik — Struktura i charakterystyka obozowych władz SS. Tadeusz Iwaszko - Deportacja do obozu, rejestracja więźniów. Tadeusz Iwaszko — Życie więźniów.Irena Strzelecka — Eksperymenty. Franciszek Piper — Praca więźniów. Helena Kubica — Dzieci i młodzież w KL Auschwitz. ZAGŁADA W KL AUSCHWITZ, Franciszek Piper — Warunki życia i pracy jako środek wyniszczania więźniów. Franciszek Piper — Metody bezpośredniego zabijania więźniów. Franciszek Piper — Masowa zagłada Żydów w komorach gazowych. Andrzej Strzelecki — Grabież mienia Żydów — ofiar masowej zagłady.Franciszek Piper — Liczba ofiar KL Auschwitz. RUCH OPORU, Henryk Świebocki — Opór więźniów. Henryk Świebocki — Postawy, zachowania i spontaniczne działania więźniów.Henryk Świebocki — Samopomoc więźniarska. Barbara Jarosz — Organizacje obozowego i przyobozowego ruchu oporu i ich działalność. Henryk Świebocki — Ucieczki z obozu. Henryk Świebocki — Ujawnianie i demaskowanie zbrodni SS. WYZWOLENIE, Andrzej Strzelecki — Ewakuacja, likwidacja i wyzwolenie obozu. KARANIE ESESMANÓW Z ZAŁOGI KL AUSCHWITZ, Kazimierz Smoleń - Ściganie i karanie przestępców wojennych w świetle prawa międzynarodowego. Aleksander Lasik - Procesy esesmanów z załogi obozowej. Bibliografia. Aneksy. Indeks osobowy. Indeks geograficzny. Plany.