Deportacja Żydów

Z okazji 60. rocznicy likwidacji getta w Łodzi Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu opublikowało ponad 300-stronicową pracę Andrzeja Strzeleckiego pt. Deportacja Żydów z getta łódzkiego do KL Auschwitz i ich zagłada. Opracowanie i wybór źródeł.

Zamieszczony w pierwszej części książki rys historyczny stanowi pierwszą próbę bliższego przedstawienia przebiegu deportacji Żydów z getta łódzkiego (wśród nich Żydów z Protektoratu Czech i Moraw, Niemiec, Austrii i Luksemburga, których umieszczono w getcie w październiku i listopadzie 1941 r.) do KL Auschwitz w sierpniu 1944 r. i ich losów. Jak stwierdził autor, szacunkowo 67 % spośród około 67 tys. deportowanych zgładzono wkrótce po przywiezieniu do obozu w komorach gazowych, pozostałych skierowano do niewolniczej pracy w różnych rejonach Trzeciej Rzeszy, w małej części do pracy w KL Auschwitz i jego podobozach. Tylko nieliczni przetrwali tę męczeńską drogę.

Na drugą część publikacji składają się fragmentaryczne wykazy imienne Żydów łódzkich wywiezionych do KL Auschwitz (ofiar zamordowanych bezpośrednio po przybyciu, więźniów zarejestrowanych i tak zwanych więźniów „depozytowych”) stanowiące pierwszy krok do dalszych ustaleń, w wyniku których mogłaby powstać „Księga Pamięci. Transporty z getta łódzkiego do KL Auschwitz”, nawiązująca do opublikowanych przez Muzeum Ksiąg Pamięci poświęconych Żydom, Polakom i Romom zesłanym do KL Auschwitz.

Część trzecia zawiera wiele nie publikowanych dotychczas dokumentów pochodzących z kancelarii władz niemieckich w Łodzi, Starszeństwa Żydów w getcie łódzkim i różnych obozów koncentracyjnych a także bogaty wybór relacji i wspomnień.

Ogółem spośród ponad dwustutysięcznej ludności getta ocalało jedynie 7-10 tys. osób (w samym getcie zmarło z głodu i nabytych chorób ponad 40 tys. osób). Według autora władze niemieckie dokonały likwidacji getta najwyraźniej m. in. ze względów bezpieczeństwa, istotnych dla nich szczególnie w rejonach przyfrontowych. Ich czujność w tym zakresie bardzo zaostrzyły powstania, do których w 1943 r. doszło w gettach w Warszawie i Białymstoku oraz w obozach zagłady w Treblince i Sobiborze.