U kresu sił...

Książka Jolanty Kupiec jest kolejnym katalogiem edukacyjnym, promującym i przybliżającym jeszcze jedną dziedzinę życia więźniów KL Auschwitz-Birkenau - działalność artystyczną - niemożliwą do zrozumienia jej istnienia w tak potwornym miejscu zagłady, a jednak zaistniałą dzięki zachowanym cechom człowieczeństwa ofiar tego obozu.

Janina Tollik urodziła się w 1910 r. w Janowie (powiat Kwidzyń). W latach 1931-1935 studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Po wybuchu wojny pracowała na Pomorzu jako sanitariuszka. Po wysiedleniu do Krakowa kontynuowała swoją pracę, zatrudniła się także jako pomoc biurowa i techniczna w Biurze Gospodarki Wodnej w Krakowie. Tam utworzyła tajną komórkę informacyjno-wywiadowczą. Gestapo aresztowało ją w maju 1941 r. Po okrutnym śledztwie w więzieniu na Montelupich i po pobycie w Zakładzie Helclów w Krakowie została osadzona w obozie oświęcimskim jako więźniarka polityczna (w kwietniu 1942 r.).

W Auschwitz Janina Tollik pracowała ciężko w wielu komanadach, m.in. w karnej kompanii. Właśnie w karnej kompanii zaczęła szkicować różne sceny z życia obozowego. Potem rysowała coraz więcej, malowała też akwarelkami. Wiele prac zniszczyła, uważając, że nie są nikomu potrzebne.

W październiku 1944 r. została wysłana transportem ewakuacyjnym do KL Flossenbürg w Bawarii. Tam doczekała wyzwolenia. W latach 1945-1949 przebywała w Belgii, gdzie leczyła się, studiowała i pracowała. W 1949 r. wróciła do Polski. Zmarła w 1994 r. w Warszawie.

Książka Jolanty Kupiec została podzielona na trzy części, zgodne z etapami życia Janiny Tollik: obozową, belgijską i polską. We wszystkich trzech okresach Janina Tollik tworzyła szkice i malowała obrazy związane z tematyką Auschwitz (przedstawione w książce). Poza tym stworzyła ogromną ilość dzieł malarskich o różnorodnej tematyce, studia pejzażowe i portretowe, szkice postaci i aktów oraz projekty zdobnictwa na motywach kaszubskich.