Początki Auschwitz

Początki Auschwitz w pamięci pierwszego transportu polskich więźniów politycznych 14 czerwca 2015 r. upływa 75 lat od przybycia pierwszego transportu polskich więźniów politycznych do niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz. Z tej okazji ukazała się książka „Początki Auschwitz w pamięci pierwszego transportu polskich więźniów politycznych", której autorem jest dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau dr. Piotr M.A. Cywiński. W publikacji fragmenty relacji byłych więźniów z pierwszego transportu zestawiono w siedmiu rozdziałach tworzących płynnie opowiedzianą historię 728 mężczyzn, którzy m.in. za działalność konspiracyjną oraz próby przedostania się do armii polskiej we Francji, trafili z więzienia w Tarnowie do obozu Auschwitz. - Widać w tym pierwszym okresie, niemalże jak w pigułce, najważniejsze elementy polityki koncentracyjnej: faktyczne wyjęcie osadzonych spod prawa, świadomą dehumanizację, hierarchię struktury więźniarskiej oraz totalną ingerencję w każdy aspekt bytowania więźniów - zarówno w pracy, w czasie niby-wolnym, w porze noclegów, posiłków, w momencie zachorowania, jak i w namiastkach życia społecznego - powiedział dr Cywiński. Jego zdaniem początki obozu są też zderzeniem konkretnych osób - wraz z ich wychowaniem, wykształceniem, wyobraźnią świata i dziedzictwem kulturowym - z niewyobrażalną brutalnością obozowej codzienności. Opowieść rozpoczyna się od samego momentu aresztowań i przewożenia do więzienia w Tarnowie, kończy się natomiast najdłuższym apelem po pierwszej ucieczce więźnia Auschwitz, Tadeusza Wiejowskiego, która miała miejsce 6 lipca 1940 r. Wówczas, już po nadaniu numerów obozowych, morderczej kwarantannie, przebraniu w pasiaki i nałożeniu obowiązku niewolniczej pracy, rytuał „lagrowania", czyli wtłaczania człowieka w obozowy system terroru, dobiegł końca. - Tylko części z więźniów pierwszego transportu udało się przeżyć Ci, którzy przetrwali, po wojnie złożyli świadectwa tych tragicznych dni, ocalając jednocześnie pamięć o kolegach, którzy w obozie zginęli - podkreśla dr Piotr Cywiński. - Ta wielość spojrzeń na początkowy okres organizacji obozu pozwala skonfrontować ze sobą indywidualne pamięci i zespolić je w wielogłosową narrację o pobycie w więzieniu w Tarnowie, o historii samego transportu oraz o pierwszych trzech tygodniach obozu - mówi Cywiński. Oprócz wyboru relacji w książce zamieszczono również szczegółową listę wszystkich więźniów z pierwszego transportu z datą i miejscem urodzenia oraz krótką informacją o ich losach obozowych. W niektórych przypadkach dane te nie są kompletne i ich ustalenie wymaga dalszych badań historycznych oraz archiwalnych. Dla ułatwienia wyszukiwania konkretnych osób, na końcu listy został zamieszczony alfabetyczny indeks nazwisk. Książka jest pierwszą częścią cyklu „Miejsce Prawdy", który historię byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady opisze głosami świadków historii, tych którzy piekło Auschwitz-Birkenau sami przeszli.